همکاری خاموش خامنه‌ای با آژانس بین‌المللی اتمی در پرونده هسته ای
خبرهای اندک رسانه‌یی شده از همکاری حکومت ولایت فقیه با آژانس بین‌المللی انرژي اتمی و نصب دوربین‌های نظارتی این آژانس در سایتهای هسته‌ای حکومت ایران خبر می‌دهند؛ علت این موضوع چیست؟ تفاهم با آژانس یا ترس از فعال‌سازی مکانیسم ماشه؟
قریب ۹ ماه از توقف مذاکرات وین می‌گذرد، از آن تاریخ تا کنون علیرغم این که همه طرف‌های درگیر در پرونده هسته ای حکومت ایران بر این نظر متفق‌القولند که امیدی به احیای برجام نیست، اما همگی بر روی این گزاره تاکید دارند که «مسیر دیپلماسی همچنان باز است»!
این عبارت در هنگامه‌یی که در علن و در پیش دوربینها، خبری از پیشرفت و یا پسرفت مذاکرات بر سر پرونده هسته ای حکومت ایران نیست؛ بدان معناست که در پشت پرده، گفتگوها و زد و بندهایی در رابطه با پرونده هسته ای در جریان است بدون آنکه این اخبار رسانه‌یی شود.
در روزهای اخیر و به طور مشخص از روز ۱۱ اردیبهشت، خبرهایی مبنی بر نصب مجدد دوربین‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژي اتمی در سایتهای هسته‌ای حکومت ایران رسانه‌یی شده است.
این طور بیرونی شده است که این اقدامات در راستای توافق حکومت ایران با گروسی در آخرین سفر وی به تهران صورت پذیرفته است. اشاره به سفر گروسی در روز ۱۳ اسفند ۱۴۰۱ می‌باشد.
حکومت ولایت فقیه البته با چراغ خاموش و برخی رسانه‌های آن در صدد این هستند که به افکار عمومی این گونه القاء کنند که نصب دوربینها بخشی از توافق با گروسی بوده است.
عقب نشینی درپرونده هسته ای ربطی به توافق با آژانس ندارد
اما ماهنامه انجمن کنترل تسلیحاتی ACA در روز ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲، ضمن اشاره به این موضوع نوشت: «در سفر گروسی به تهران حکومت ایران موافقت کرد که مجدداً دوربین‌های کنترلی آژانس را نصب کند. اما پس از اعلام این توافق، سازمان انرژی اتمی حکومت ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تفاسیر متفاوتی در مورد آنچه در این توافق گنجانده شده بود ارائه کردند و این امر، پرسش‌هایی را در مورد این که آیا این توافق اجرا می‌شود یا خیر ایجاد کرد.»
این ماهنامه افزود «علیرغم تأیید گروسی مبنی بر پیشرفت اجرای این طرح، مشخص نیست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چقدر از نظارت افزایش یافته سود خواهد برد؟
گروسی نگفته است که آیا حکومت ایران به آژانس اجازه خواهد داد که یک مانیتور آنلاین غنی‌سازی در تأسیسات غنی‌سازی فردو نصب کند؟
این جایی بود که آژانس در ژانویه ۲۰۲۳ اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۸۴ درصد را شناسایی کرد که بسیار بالاتر از سطح ۶۰ درصد ۲۳۵ U- که قبلاً اعلام شده بود، می‌باشد.»
بنا بر این داده‌‌ها به نظر نمی‌رسد موافقت حکومت ایران با نصب دوربین‌های نظارتی آژانس، ربطی به توافق با گروسی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته باشد و به بیان دیگر، علت را باید در جای دیگری جست که چرا حکومت ایران در شرایطی که تحت بیشترین فشارها در گذشته، نه تنها به ادامه نظارت مانیتورینگی آژانس تن نداد و دوربین‌های آن را برچید، حالا که در ظاهر امر فشاری بر روی حکومت ایران نیست، با نصب دوربین‌های آژانس موافقت کرده است؟
پاسخ به این سوال و معما در این کلیدواژه خلاصه شده و می‌شود؛ ترس از فعال‌سازی روند مکانیسم ماشه توسط تروئیکای اروپایی.
ماجرا به آنجا برمی‌گردد که علی واعظ، مدیر میز ایران در گروه بین‌المللی بحران، در روز شنبه ۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ ضمن انتشار توئیتی اعلام کرد که در «هفته گذشته تروئیکای اروپایی ضمن دعوت از ۱۰ عضو منتخب شورای امنیت سازمان ملل، آنها را در جریان رایزنی‌ها در مورد استفاده از مکانسیم ماشه قطعنامه ۲۲۳۱، برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل موجود در پرونده هسته ای در صورت عبور ایران از خطوط قرمز هسته‌ای قرار دادند».
عقب‌نشینی در پرونده هسته ای به دلیل ترس از فعال سازی مکانیسم ماشه
متعاقب این موضوع و درحالی که در اولین اقدام در روز ۱۱اردیبشهت، حکومت ایران از نصب مجدد دوربین‌های نظارتی آژانس خبر داد ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه حکومت ایران در نشست هفتگی خبری خود، در واکنش به اظهارات واعظ اعلام داشت که اگر طرف‌های غربی دچار خطای محاسباتی شوند و اقدامات غیرمنطقی در مورد برجام (بخوانید فعال‌سازی روند مکانیسم ماشه) و روند مذاکرات پرونده هسته ای انجام دهند، بر اساس پیام واضحی که قبلا از حکومت ایران دریافت کرده‌اند به وضوح می‌دانند که واکنش حکومت ایران چه خواهد بود و این پیام به اندازه کافی گویا است.
هر چند کنعانی آشکارا به ساخت بمب هسته‌ای اشاره نکرد ولی تهدید وی در این مرحله نمی‌تواند جز این تعبیری داشته باشد.
میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان ملل و مذاکرات وین نیز با انتشار توئیتی، تلویحا استفاده از مکانیسم ماشه توسط تروئیکای اروپایی و تهدید بیان شده از جانب کنعانی را مورد تایید قرار داد و نوشت «بدون شک این هشدار در صورت استفاده نادرست از مکانیسم ماشه محقق خواهد شد…»
اولیانوف پیش از آن و در روز شنبه نیز نوشته بود که «به نظر می‌رسد آمریکا و تروئیکای اروپایی تصمیم گرفته‌اند که برجام را… از بین ببرند… هر روز تاخیر در از سرگیری مذاکرات بر سر پرونده هسته ای ما را به نقطه بدون بازگشت نزدیک‌تر می‌کند.»
افزون بر بندهای ۳۶ و ۳۷ مندرج در برجام در پرونده هسته ای حکومت ایران که پروتکل اجرایی مکانیسم ماشه را مورد توضیح قرار می‌دهد، در پیوست یک برجام نیز، مکانیسمی جهت دسترسی آژانس به سایتهای اتمی مشکوک حکومت ایران ظرف ۲۴ روز از طریق کمیسیون مشترک، گنجانده شده که نتیجه همکاری نکردن حکومت ایران در نهایت منجر به فعال شدن روند مکانیسم ماشه می‌شود.
با این توضیحات حالا دیگر به نظر می‌رسد که چرا خامنه‌ای و حکومت ولایت فقیه به ناگهان به یاد همکاری با آژانس و موافقت با نصب دوربین‌های این نهاد نظارتی در سایتهای هسته‌ای افتاده است.
خاصه آن که این رویداد در زمانی صورت گرفت که در آستانه‌ی نشست فصلی شورای حکام قرار داریم و گزارش منفی آژانس می‌تواند به صدور قطعنامه علیه حکومت ایران بینجامد و این موضوع خود می‌تواند عاملی بسزاء در فعال‌سازی روند مکانیسم ماشه آن چنان که شرح آن در بالا رفت، باشد.
چرا خامنه‌ای در پرونده هسته ای چراغ خاموش حرکت می‌کند؟
